Vandaag had mijn zoon zijn eindpresentatie op zijn opleiding. Spoiler: hij is geslaagd. Op zich al reden genoeg om wereldkundig te maken hoe trots ik op hem ben. Maar wat ik vooral met je wil delen zijn een aantal stappen die cruciaal in dit verhaal zijn. Hij zat op school, of eigenlijk: ‘hij zat zijn school uit’, zo (on)gemotiveerd was hij. En ja hoor, halverwege bleef hij zitten. En omdat het een beroepsopleiding is kon het zijn dat hij van studie zou moeten wisselen. Op de vraag “vind je het te moeilijk?” antwoordde hij “Nee, ik heb gewoon niet genoeg gedaan”. Mooi, dan was dat maar duidelijk en hoefden we het daar verder niet meer over te hebben. Hij beloofde me om het volgend jaar anders aan te gaan pakken: ‘serieus’. Hoe vaak hebben ouders dit gehoord en weten dat hun kind dit op zo'n moment ook echt zelf geloofde? En bij zichzelf verzuchtten "eerst nog maar eens zien". Ik ook.
Gelukkig zijn er een aantal cruciale zaken geweest die het tij hebben gekeerd. En deze wil ik nu met de hele wereld delen; aan ouders, aan opleiders, aan studenten, ja, zelfs aan leidinggevenden. Voor hem staat of valt het met zijn intrinsieke motivatie. En die bestaat uit lagen. Ik benoem er een aantal, zonder dat ik de een belangrijker vind dan de ander omdat ze elkaar beïnvloeden.
Als eerste noem ik de omgeving. Hij kwam in een andere klas, met andere studiegenoten en een andere sfeer. Niet per se beter of slechter, maar een sfeer waar hij zich thuis voelde. Meer mensen zoals hij met dezelfde humor, dezelfde waarden, dezelfde blik op het leven. Hij voelde zich op zijn gemak. Veilig. En als je je veilig voelt, durf je fouten te maken. De contradictie is: als je fouten mag maken, maak je er minder.
De tweede die ik wil noemen ligt ook uit in de ‘buitenste ring’: zijn opleiders. Hij had het geluk dat hij is opgeleid door docenten die de ‘bedoeling’ van het onderwijssysteem hoger stelden dan het systeem zelf. De bedoeling is van het onderwijssysteem is om studenten voor te bereiden op de ‘echte wereld’ (wat dan dan ook mag zijn). Het (school)systeem vraagt om een gemiddelde van 5,6 of hoger om door te mogen naar een volgend jaar (in de ‘echte wereld’ werkt het anders zoals je weet). Zijn opleiders keken een stapje verder: wat kon hij écht, waar was hij goed in, wat waren de belemmeringen waardoor hij faalde of was hij toch niet slim genoeg? Gelukkig voor hem hebben ze gekeken naar zijn kwaliteiten, naar zijn kracht en hebben ze hem geholpen bij zijn belemmeringen. Hij was bijvoorbeeld niet goed in planning, of juist te optimistisch, en was te laat in hulp vragen. ‘Te laat hulp vragen’ is geen ‘gebrek aan planning’, maar een misplaatste overtuiging dan hij het langzamerhand nu toch wel zou moeten kunnen. Daar hielpen ze hem bij, met als gevolg dat hij nu wel op tijd zijn proefwerken voorbereidde. Zij hadden dus duidelijk oog voor wie hij is, waarbij niet het systeem het doel was, maar de student.
Als derde laag benoem ik de stage periodes: een afspiegeling van de ‘real world’. Hij leerde het verschil tussen het gewenste antwoord geven (zoals bij een tentamen) en geschikte oplossingen vinden (in tegenstelling tot het schoolsysteem). Hij leerde dat excuses niet tellen, maar dat het gaat om gemaakte afspraken na te komen, ook als de bus wél te laat is. Hij leerde dat je van fouten maken leert als je er oplossingen voor vindt. Hij leerde dat als je initiatief toont en je werk goed doet, er naar je mening wordt geluisterd. Hij leerde dat als je een diploma hebt, je meer kansen krijgt. Hij leerde voor zichzelf te zorgen en dat dit op zijn eigen manier ook kon. Kortom, hij leerde verantwoordelijkheid te nemen.
Dat brengt mij automatisch naar de vierde laag: hijzelf. Hij realiseerde zich dat uiteindelijk maar één persoon wordt afgerekend op zijn daden: hijzelf. Door een passende omgeving, door de benadering van zijn docenten en door stagebegeleiders die hem verantwoordelijkheid gaven kreeg hij meer zelfvertrouwen. Dit zelfvertrouwen werd versterkt omdat hij zich realiseerde dat hij niet ‘te dom’ was, maar dat hij zelf de regie in handen had: hij had niet hoeven blijven zitten. Hij realiseerde zich dat hijzelf de sleutel in handen kon hebben. Uiteraard ging toen zijn intrinsieke motivatie omhoog, zelfs als hij nog eens een keer een onvoldoende haalde.
Het meest bijzondere is dus niet dat hij uiteindelijk zijn eindpresentatie mocht doen omdat hij zijn vakken haalde door bijlessen te volgen, studiebegeleiders of curling-ouders die zijn problemen oplosten. Nee, de paradox is dat hij door aan zijn persoonlijkheid te werken, zijn studie resultaten beter werden.
En hiermee sluit ik mijn blog af: niet alleen kennis, maar ook persoonlijkheid is van belang. En jammer genoeg ligt vaak (of het nou studie, werk of sport betreft) de nadruk op de kennis of de techniek en te weinig op de persoon zelf.
O ja, hij had een 8,5 gekregen. Dat hoort bij het beoordelingssysteem en is te gebruiken in statistieken. Maar hij heeft een bevestiging van zijn eigen kunnen gekregen en dat kan hij gebruiken in zijn leven. Voor hemzelf is dat in wellicht nog belangrijker.
